Inatsisartut Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliaannit nutaarsiassat december 2006

27.12.2006

Inatsisartut Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliaannit nutaarsiassat

21. december 2006

 

Nuup Kommuniata eqqakkanut avatangiisinullu ulorianaatilinnut tigooqqaavittaavata ammarnersiorneqarnerani peqataaneq

Nuup Kommuniata eqqakkanut avatangiisinullu ulorianaatilinnut tigooqqaavittaavata arfininngorneq ulloq 16. september 2006 nal. aqqanernut Inatsisartut Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliaata siulittaasua, Thomas Kristensen, ammaanersiornermi peqataavoq.

Kommunit tigooqqaavinnik atuineranni misilittagarineqalersimasut Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliamit malinnaaffigineqalersaarput. Innuttaasut, ingerlatsiviit suliffeqarfiillu tigooqqaavinnik atuinngippata taava Ataatsimiititaliap atuisinnaanermut piumassuseqarnerulernissaq anguniarlugu pissutsinik arlalinnik aaqqiiniaqataasinaavoq eqqakkanik passussineq illersorneqarsinnaasumik ingerlanneqarsinnaaqqullugu. 

 

Pinngortitaleriffimmi atuakkamik saqqummersitsinermut peqataaneq

Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliaq inatsisartunut ilaasortat allat assigalugit sinniisuutitaqarluarpoq ulloq 5. oktober 2006 Kalaallit Nunaanni arferit pillugit atuagaq nutaaq Pinngortitaleriffimmi saqqummiunneqartoq pillugu qaaqqusanut ilaagamik.

Atuakkap qulequtaraa 'Grønlands vinterhvaler' Seniorforskerimit, Dr.scient Mads Peter Heide-Jørgensenimit kiisalu Post.doc. Kristin Laidremit allanneqarsimasoq. Atuakkami sammineqarput Kalaallit Nunaanni ukiumi arferit: Qilalugaq qaqortaq, qilalugaq qernertaq kiisalu arfivik. Meeqqat atuarfianni atuartunut annernut kiisalu pinngortitamut nuannarisalinnut allanut atuagaq atorneqartussatut naatsorsuussaavoq. Atuakkap saqqummersinneqarnera Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliamit assut nuannaarutigineqarpoq, tamannalumi pinngortitarsuatsinnut kusanaqisumut innuttaasut ilisimasaannik atuinerannillu nukiittorsaaqataasussaavoq.  

 

Nuuk kommunianik eqqakkanik passussineq pillugu malitseqartitsilluni ataatsimeeqateqarneq

Ukioq manna ulluinnarni eqqakkanik passussineq pillugu Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliamit ullormut oqaluuserisssani sallerpaanngortinneqarpoq. Kommunimi eqqakkanik passussineq qanoq ingerlanneqarnersoq pillugu kommunip teknikkimut avatangiisinullu ataatsimiititaliaanik UPA 2006-imi Ataatsimiititaliaq ataatsimeeqateqarpoq. Tamatumunnga ilutigitillugu ajornartorsiutinut aalajangersimasunut sulissutigineqartunut susassaqarfimmilu inatsisiliornermut attuumassutilinnut pingaarutilinnut paasisaqarnissaq Ataatsimiititaliamit kissatigineqarsimavoq.

 

Sisamanngorneq ulloq 12. oktober 2006 suli ataasiarlutik ataatsimiititaliat taakku marluk ataatsimeeqatigeeqqipput. Nuup Kommuniani kommunimi eqqakkanut tigooqqaavimmik ammaasoqarsimanera Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimititaliap paasivaa. Tamatumunnga ilutigitillugu Nuup kommuniani ikuallaaviup pisinnaasaata annertunerulernissaa qulakkeerniarlugu kommunimi sulineq aallartinneqarsimasoq Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliaq ilisimatinneqarpoq. UKA 2006-imut atatillugu avatangiisit pillugit peqqussut nutarterneqarsinnaanngitsoq tamannali UPA 2007-ip nalaani aatsaat pisinnnaassammat naatsorsuutigineqartoq Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliamit kommunimut oqaatigineqarpoq.

Ataatsimiinnermi eqqakkanut tunngatillugu aningaasaqarnikkut aqutsinermi sakkussat atorneqartarneri oqallisigineqarput. Nioqqutissiat avatangiisinut ulorianaatillit eqqussuunneqarneranni akitsuutserlugit eqqakkanut akitsuutinik eqqussisoqartariaqaraluarneranik siunnersuut, taamaassappallu nioqqutissianik taakkuninnga atuinerup/siammarterinerup naleqqussarneqarlunilu millisinneqarsinnaanera  Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliami ilaasortanit soqutiginnilluartunit tusarnaarneqarpoq.

 

Susassaqarfik taanna Ataatsimiititaliamit maannakkut erseqqinnerusumik misissorneqalersoq tassa Ataatsimiititaliaq suliarineqartussamik siunnersuuteqassamaarmat avatangiisinut aningaasaateqarfimmik pilersitsinissamik tunngassutilimmik kiisalu aningaasaateqarfimmut aningaasaliissutit ilaatigut avatangiisinut akitsuutinik isaatitsinikkut pissarsiarineqarsinnaasunngorlugit Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliami ilaasortat ilisimatitsissutigaat.

Biilinut tunngatillugu avatangiisinut akitsuutit matumani assakaasui ilanngullugit kiisalu eqqakkat avatangiiisinut ulorianaatillit allat immikkut ittumik eqqarsaasersuutigineqarsinnaanerat kommunip teknikkimut avataniisinullu ataatsimiititaliaata tikkuarpaa.

 

Qangaanerusoq (itsaq) Kulturikkullu kingornassatsinnut tunngasut

Sapaat ulloq 15. oktober 2006 Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliami ilaasortat Inatsisartullu Kultureqarnermut Ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Ataatsimiititaliaata sinniisai kiisalu Nunatta Katersuaagaasivianit ilisimasallit  KIIP-milu atorfillit peqatigalugit Nuup eqqaani angallammik atorlutik takusassarsiorput.

 

Kulturikkut kingornussatta qanoq ittuussusaat pillugu sumiiffinni aalajangersimasuni toqqakkani kiisalu eqqissisimatitsineq pillugu inatsisimmut maannakkut atuuttumut ajornartorsiutit pillugit paasissutissanik ersarissunik pissarsinissaq angalaarnermi siunertarineqarpoq. Ilutigitillugu susassaqarfimmi inatsisiliornisssamut suliniutit nutaat paasititsiniutigineqarput. 2007-imi upernaakkut ataatsimiinnermi inatsisissatut siunnersuutit tigussaasut Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataaatsimiititaliamit suliarineqarnissaat naatsorsuutigineqarpoq.

 

Ameralimmi Tuapaarsunnguit takuniarneqarput. Tuaparsunnguani qanganitsanik ersarissunik kusanartunillu arlalinnik takussaasoqarpoq. Qanganisaatitsinnut (itsarnisaatitsinnut) imaq ulorianartorsiortitsinerpaammat angalaqatigiinnut ilisimatitsissutigineqarpoq. Ukiuni kingulliunerussuni sikuusarnerup allanngorarnerata  kingunerisimavaa siornatigutut sikuussaarneranik pissuteqartumik sineriak (sissaq)  malinnut illersorneqarsinnaajunnaarmat taamaattumillu itsarnisaatigut oqaatigilluaannarlugu imaanut kuugunneqartarlutik. Pissutsit tamakku ingammik tunup avannaani atupput.   

 

Kangermi itsarnitsat ukiunilu uuntritilikkaani maanna atuuttuni illuliat sanileriillutik inissisimapput. Illut nutaanerusut inuinnarnit aserfallattaalineqarput allalli asiujartuinnarlutik. Nuup kangerluani qeqertami Uummannami oqaluffiup affaa assilissami takuneqarsinnaasoq oqaluttuarisaanermi pingaarutiliitut illorsuaq aserfallassimaqisoq assersuutissaalluarpoq.

Maannakkut naliginnaasumik inissiani iluarsartuussinissamik suliniuteqarnerujussuarmut   akuerineqartumut Kaalaallit Nunaanni illutoqqanut eqqissisimatitassanut nalilerneqarsimasunut kiisalu illorsuarnut eriagineqartussatut nalilerneqarsimasunut maanna piusunut qanoq naapertuutsiginersoq Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliami ilaasortanut eqqarsalersitsivoq. Kangerminngaanniit Illorpaat aqqusaarlugit angalaqatigiit Nuummut uterput. Ullutsinni atukkatta itsarlu pisut naapinneranni siunissap oqallisigineqarnerani oktoberimi sapaat taanna kulturikkut pinngortitakkullu kingornussat oqallisigineqarput, Nunatta Katersugaasivianit immikkut ilisimasallit kiisalu pisortaqarfimmeersut peqataanerat paasisassarsiorluni angalanermi pitsaasumik qanilaaarnermillu tunniussaqarsimanerat Inatsisartunit ilaasortanit qutsatigineqarpoq.

 

Asiamut paasisassarsiorluni takuniaaneq

Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliaq tallimanngorneq ulloq 10. november 2006 Asiaq Kalaallit Nunaanni Misissueqqaarneq, paasisassarsiorfigalugu takuniarpaat.

 

Suliffeqarfiup hydrologimik, silap pissusaanik, imissaqarniarnikkut kiisalu erngup nukinganik nukissiuuteqarnikkut suliniutai pillugit paasissutissinneqarnissamik  paasisassarsiorluni takuniaaneq siunertarineqarpoq. Tassani hydrologi atorlugu uuttortaatit, silasiorfiit imminnut ingerlattut kiisalu minnerunngitsumik ilisimatusarfiup  Zackenbergip eqqaani suliffeqarfiit suliaat tamatumalu saniatigut paasissutissanik katersineq, tatsit imeqarfiit pillugit misissueqqissaarnerit kiisalu erngup nukinganik nukissiorfissaqqissut pillugit sulineq paasissitsiniutigineqarluni. Suliffeqarfimmik ingerlalluartumik  tunniusimalluartunillu sulisoqartunik paasitinneqarneq Ataatsimiititaliamit qujarunneqarpoq.

 

Avatangiisinut Naalakkersuisoq nutaaq

Ulloq 15. november 2006 Agathe Fontain Peqqissutsimut Avatangiisinullu Naalakkersuisussatut toqqarneqarpoq. Naalakkersuisunut Ilaasortaq nutaaq Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliaq toqqarneqarneranut pilluaqqusivoq aammalumi qanittumik angusaqarfiusumillu suleqatiginissaanut qilanaarluni.  

 

2006-imi Pinngortitamut Avatangiisinullu nersornaat

Pinngortitamut Avatangiisinullu suliniuteqarluarsimasumut nersornaat pilersinneqassasoq Inatsisartunit 2004-imi akuersissutigineqarpoq. Nersornaat siornatigut tunniunneqarsimanngilaq taamaammallu 2006-imi kingusinnerusukkut kina/kikkut nersornaasigaassanersoq/nersornaasigaassanersut Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliamit soorunami pissanngatigineqarpoq. Tamatumunnnga paasissutissanik annertunerusunik pissarserusukkaanni pinngortitamut avatangiisinullu naaalakkersuisoqarfik attavigineqarsinnaavoq. 

 

UPA 2007-imut siunnersuutinik sulinerup ingerlaqqinnera

2007-imi Inatsisartut ukiaanerani ataatsimiinnissaannut Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliaq siunnersuutinik marlunnik tigussaasunik suliaqartussaavoq. Avatangiisinut aningaasaateqarfimmik pilersitsisoqarnissaa ilaatigut avatangiisinut akitsuutinik ¿akitsuutinik qorsunnik¿ aningaasalersorneqarluni nukittorsarneqartussamik siunnersuutip aappaani inassutigineqarpoq. Siunnersuutip aappaata inassutigaa pinngortitami, avatangiisini imaluunniit uumasunik eqqumiitsunik takunninnikkut nalunaarutigineqartut tunnngavigalugit qarasaasiatigut ilisimasanik katersuiffiissamik pilersitsinissaq.

 

Piffissami 28. novemberimit 5. decemberimut 2006 Danmarkimut paasisassarsiorluni angalaneq

Avatangiisinut akitsuutinik atuinerup misilitakkallu annertunerusumik paasisaqarfiginissat  ilaatigut siunertaralugu 2006-ip naalernerani  Danmarkimut paasisassarsiorluni angalasoqartariaqarnera 2006-imi ikaanerani ataatsimiinnermi Ataaatsimiititaliamit aalajangiunneqarpoq. Siunertamut aningaasaliisoqarnissaa Inatsisartut Siulittaasoqarfiata isumaqatigimmagu paasisassarsiorluni angalanissaq piviusunngortinneqarpoq.  

 

Paasisassarsiorluni angalaneq piffissami 28. novemberimit 5. decemberimut 2006-imi ingerlanneqarpoq ilaatigut Det Økologiske Rådimik (nukissiuutitigut sipaarniuteqarnissamik pilersaarusiortartut) ataatsimeeqateqarnerit ingerlanneqarlutik taamaalilluni peqatigiiffiup avatangiisinut akitsuutinut kiisalu imminut napatissinnaasumik ineriartornermut tunngassutilinnut isummersuutai Ataatsimiititaliamut paasissutissiissutigineqarsinnaammata.

Sisamanngorneq ulloq 30. november 2006 Miljøstyrelseminnginngaanniit (avatangiisinut pisortaqarfik) inuit sisamat immikkut ilisimasallit paasissutinneqarnissaq siunertaralugu Namminersornerullutik Oqartussat Sinniisoqarfiani Nordatlantens Bryggemi  Atatsimiititaliamit qaaqquneqarsimapput.

Avatangiisinut akitsuutit 'Akitsuutit qorsuit' allallu aningaasatigut sunniiniutitut sakkussat avatangiisinut iluaqutaasinnaasut kiisalu imminut napatittumik ineriartornermut tunngassutillit paasissutissiissutigineqarsinnaasut Ataatsimiititaliamit kissaatigineqarput. Ulloq taanna aammattaaq Dansk Polarcenter paasisassarsiorfigalugu takuniarneqarpoq.

 

Tallimanngorneq ulloq 1. december 2006 Albertslundip kommunianut takuniaanissaq Ataatsimiititaliamit pilersaarusiorneqarsimavoq kommunimi eqqakkanik passussineq kiisalu kommunip akitsuutinut qorsunnut misilittagai pillugit paasitinneqarnissaq anguniarlugu tamannami siunissami Kalaallit Nunaanni atorneqalersussaammat soorlu UPA 2006-imi tamanna Inatsisartunit aalajangiunneqartoq.

Ullup sinnera Roskildemut Ataatsimiititaliaq ingerlaarpoq tassani DMU (danmarkimi avatangiisit pillugit misissuisarfik) paasisassarsiorfigalugu takuniarneqarluni.

 

DMU-ip Kalaallit Nunaanni suliai pillugit ilaatigut aatsitassanik piiaanermi avatangiisinut sunniutit kiisalu Kalaallit Nunaanni mingutitsinermi killissarititanik qaangiisoqarsimatillugu avatangiisinut sunniutai pillugit misissuinerit Ataatsimiititaliamut annertuumik paasissutissiissutigneqarput. Ilisimatusarfimmi Zackenbergimi silaannaap allanngoriartornerata Nunatsinni pinngortitamut avatangiisinullu sunniutai pillugit Ataatsimiititaliaq paasissutissinneqarpoq. Nuuk Basic-ip eqqaani misissuisimanerit ilanngullugit Ataatsimiititaliamut ilisimatitsissutigineqarput.

 

Ataasinngorneq ulloq 4. december 2006 Nordisk Ministerrådimi avatangiisinut immikkut ilisimasallit Ataatsimiititaliamit ataatsimeeqatigineqarput tassani Nordisk Ministerrådip 'Avatangiisinut tunngatillugu iliuusissanik pilersaarutaa 2005-2008' kiisalu 'Silaannap issittumilu avatangiisinullu toqunartut mingutitsisut pillugit Nunat Avannarliit periusissaat'-aasa pingaarnertut imarisaat pillugit paasissutissiissutigineqartut kiisalu atuagaq 'Imminut napatittumik ineriartorneq' Nunani Avannarlerni siunnerfik nutaaq' imminut napatittumik ineriartorneq tunngavigalugu suliarineqarsimasoq oqallisigineqarluni.

 

Inatsisartut Eqqissisimatitsinermut Ataatsimiititaliaa pillugu annertunerusumik paasisaqarusukkaanni www.nanoq.gl, alakkarneqarsinnaavoq tassanilu Inatsisartut Nittartagaat nanineqarsinnaavoq. Annertunerusumik paasisaqarusukkussi Ataatsimiititaliami ilaasortat attaviginissaannut tikilluaqquneqarpusi. 

 

Inatsisartut Eqqissimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliaat sinnerlugu

 

Thomas Kristensen

Siulittaasoq

 

Inatsisartut Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliaat ukunannga ilaasortaqarpoq, taakkulu itinerusumik oqaaseqartinniaraanni imatut attavigineqarsinnaapput:

 

Thomas Kristensen, Siulittaasoq, Atassut.  thok@gh.gl 

Vittus Mikaelsen, Siulittaasup tullia, Siumut. vitm@gh.gl 

Kim Kielsen, Siumut. kiki@gh.gl 

Olga P. Berthelsen, Inuit Ataqatigiit. olpe@gh.gl 

Palle Christiansen, Demokraatit. pach@gh.gl